صفیه کرخی
اول خرداد بود که فضای مجازی پر شد از عکس‌های یک دختر نوجوان که گفته می‌شود به دلیل مسائل ناموسی توسط پدر به قتل رسیده است، اما قتل‌های ناموسی مربوط به امروز و دیروز نیست، سال‌هاست که زنان و دختران زیادی زیر پوشش عناوینی مثل قتل‌های ناموسی، غیرت و ناموس پرستی توسط پدر یا برادرشان به قتل می‌رسند و در نهایت مجازات چند سال حبس تعزیری برای فرد قاتل در نظر گرفته می‌شود. فارغ از نسبت فامیلی که شخص مقتول با قاتل دارد فراموش نکنیم که یک انسان، انسان دیگری را به قتل رسانده است و در این میان آیا موضوع ناموس و ناموس پرستی می‌تواند دلیل مناسبی برای این قبیل قتل‌ها باشد؟
گزارشی از یک قتل تکان دهنده
چند روز گذشته کانال‌های محلی تالش از یک قتل فجیع ناموسی خبر دادند. دختری ۱۴ ساله در سفید سنگان لمیر از بخش حویق به دست پدرش در خواب سر بریده شد. قاتل پس از ارتکاب جرم به قتل دخترش اعتراف کرد و به مراجع قضایی تحویل داده شد.
رومینا اشرفی متولد ۱۳۸۵ در بخش حویق از شهرستان تالش، دلباخته یکی از پسرهای همشهری شده بود، به گفته محلی‌ها مخالفت‌های شدید پدر دختر با ازدواج این دو به دلیل تفاوت‌های فرهنگی، آنها را به فکر فرار از منزل وا داشت. اما پیگیری‌های خانواده‌ها به دستگیری آنها توسط پلیس منجر می‌شود. به گفته افراد محلی رومینا به دلیل حفظ امنیت جانی خود و آشنایی با خلقیات پدرش تمایل به بازگشت به خانه نداشته اما به ناچار و طبق قوانین به پدر خانواده تحویل داده می‌شود.
شنیده‌ها حاکی از آن است که پس از بازگشت رومینا به خانه، جو حاکم بر خانه نه تنها آرام نمی‌گیرد بلکه اختلافات و تحریکات خانوادگی بالا گرفته و آتش خشم پدر شعله ور تر می‌شود تا جایی که پدر در روز یک خرداد با خلوت کردن خانه ، گردن رومینای ۱۴ ساله را با استفاده از داس درحالی که او در خواب بود به طرز فجیعی از تن جدا می‌کند.به گفته افراد محلی، پدر بعد از ارتکاب جرم با در دست داشتن داس از خانه خارج شده و به قتل دخترش اعتراف می‌کند و توسط پلیس بازداشت و به مراجع قضایی سپرده می‌شود.
مطابق با ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی
پدر در جایگاه ولی دم در قتل فرزند قصاص نمی‌شود بلکه قصاص تبدیل به دیه و تعزیر می‌شود. هرچند هنوز باید منتظر مراحل قضائی آن باشیم. در هر صورت قتل رومینا با واکنش‌های مختلفی از سوی افکار عمومی‌مواجه شده است. به واقع اینگونه موارد از جمله جرائمی‌است که قلب افکار عمومی را در سینه می‌فشارد اما به راستی موضوعاتی مثل ناموس پرستی و غیرت می‌تواند توجیه مناسبی برای این گونه قتل‌ها باشد؟
ناموس پرستی یعنی حفظ شان و شخصیت زنانمان
امیر محمود حریرچی، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در این خصوص می گوید:« به نظر من نکته اصلی در این موارد این است که قتل‌های ناموسی به شکلی در جامعه ما به رسمیت شناخته می‌شود چون پدری که مرتکب قتل فرزند می‌شود در جامعه ما مجازات هم تراز با کاری که انجام داده است برایش در نظر گرفته نمی‌شود. به همین دلیل هم امروز می‌بینیم به بهانه ناموس پرستی خیلی جنایت‌ها به شکل‌های مختلف در جامعه ما در حال انجام است؛ چند وقت پیش هم در لوای واژه ناموس، با اسید‌پاشی یک پدر بر روی صورت دخترش رو به رو بودیم. قوانین ما نباید این فرصت را به افراد بدهد که چنین جنایاتی را مرتکب شوند چرا که پای جان انسان‌ها در میان است. فارغ از نسبت پدر و دختر، ما با این موضوع رو به رو هستیم که یک انسان، انسان دیگری را کشته است، چرا نباید فرد قاتل مورد مجازاتی در خور قرار بگیرد؟ نبود مجازات کافی افراد را تشویق به این کار می‌کند که خودشان حکم صادر کنند و مجازات کنند.»
قرار بود با معنی ناموس پرستی نگهدار و پشتیبان باشیم
او در ادامه می افزاید: «در مورد دختر تالشی ما با آسیب‌های فراوانی رو به رو هستیم، اول اینکه قبل از هر چیز دختر اصرار داشته است که من را به پدر تحویل ندهید، این یعنی نه تنها مهر و محبتی بین دختر و پدر وجود نداشته است بلکه روابط پدر و دختر به شدت تیره و تار هم بوده و پدر مهر پدری را به دخترش نشان نداده است. در صورتی که اگر می‌خواست می‌توانست با محبت و عشق به فرزند و عطوفت جلوی خیلی از این اتفاقات را بگیرد. از طرف دیگر گفته می‌شود که شخص مورد نظر دختر که با او فرار کرده است نزدیک به سی سال سن داشته است اگر چنین چیزی صحت داشته باشد ما اینجا متوجه خلاء محبت پدر به فرزندش می‌شویم که دختر آن محبت را در دیگران جست و جو می‌کرده است. در چنین شرایطی من فکر می‌کنم مرد جوان دختر را فریب داده است چرا که تفاوت سنی بسیار زیادی با او دارد. در نهایت اینکه چنین خشونت‌هایی را زیر پوشش ناموس پرستی پنهان می‌کنند.»
حریرچی معتقد است: «من فکر می‌کنم جامعه امروز ما معنی و مفهوم ناموس پرستی را فراموش کرده است. ما قرار بود با معنی ناموس پرستی نگهدار و پشتیبان کسانی باشیم که به آنها واژه ناموس را اطلاق می‌کنیم، قرار بود شان و شخصیتشان را تحت لوای ناموس پرستی حفظ و حراست کنیم نه اینکه ان‌ها را مورد اذیت و آزار قرار بدهیم و به قتل برسانیم. ناموس پرستی یعنی اجازه تعرض به ناموسمان را به کسی ندهیم نه اینکه روی آن اسید بپاشیم یا با داس سرش را از بدنش جدا کنیم. برای من عجیب است که با چنین معنی و مفهومی در ماجرا‌های ناموسی معمولا زنان قربانی می‌شوند!»
از قدیم برای ناموس دعوا می‌کردند
دکتر معصومه زنگاری، دکترای علوم سیاسی و فعال حوزه زنان می گوید: «در شرایط حاضر امنیت زنان ما روز به روز کمتر می‌شود و خیلی‌ها از چنین مواردی استفاده نا به جا می‌کنند. خشونت علیه زنان موضوعی تازه نیست. سال‌هاست که فعالان حقوق زنان و کودکان به هر بهانه‌ای به آن پرداخته و خواستار توقف آن با تصویب قوانین پیشگیرانه در ایران شده‌اند. خشونتی که بسته به گروه، طبقه، ملیت و قومیت در ایران متفاوت است و آنطور که از پژوهش‌های علمی برمی‌آید، زنان طبقه پایین، مهاجران یا زنانی که در مناطق عشیره‌ای ایران زندگی می‌کنند، بیش از زنان دیگر در معرض خشونت جسمانی حتی قتل‌های ناموسی هستند.»
وی اضافه می کند: «اعمال خشونت علیه زنان مسئله‌ای اجتماعی است و همه انواع خشونت به ویژه خشونت خانگی، علاوه بر تمام مشکلات روانی که برای زنان به وجود می‌آورد زمینه‌ساز طلاق، فرار از خانه و قتل‌های خانوادگی می‌شود. خشونت‌هایی که محصول فرهنگ پدرسالار است و از طریق مکانیسم روابط نابرابر قدرت میان زنان و مردان نهادینه می‌شود. نیاز ایران به قوانینی که بتواند در مقابل فرهنگ و نگاه تبعیض‌آمیز و مالک بر زن بایست. آن چه که ما از معنی غیرت و ناموس پرستی می‌شناسیم به نظر من نیاز به باز تعریف دارد و باید به جامعه ما آموزش داده شود که معنی و مفهوم چنین واژه‌هایی چیست. پیشینه تاریخی ما نشان می‌دهد که از قدیم برای ناموس دعوا می‌کردند نه اینکه زن را به بهانه اینکه کلمه ناموس بر او اطلاق می‌شود مورد خشونت قرار بدهند! باید در خصوص این موضوع آموزش داده شود تا فرهنگ‌های اشتباه کم کم برداشته شود و جای آن را فرهنگ‌های درست و بجا بگیرد. از طرف دیگر مهر و محبت باید به قدری در خانواده جاری باشد تا به چنین اتفاق‌هایی ختم نشود.»
خلاء قانونی نداریم؛ قانون بازدارنده نیست
گفته می‌شود در خصوص موضوع قتل‌های ناموسی با خلاء قانونی رو به رو هستیم، سعید حاج حسین عطار وکیل پایه یک دادگستری و حقوقدان در خصوص این موضوع می گوید: «ما در این خصوص خلاء قانونی نداریم اما قانون موجود برای پیشگیری و بازدارندگی از این موضوع نیست. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه شرایط کنونی جامعه و مشکلات قومی‌و قبیله ای و اختلالات رو حی و روانی ناشی از مشکلات اقتصادی موجب شده است که برخی از افراد آستانه صبرشان کاسته شود و به سرعت به خشم منجر به جنون برسند.»
وی ادامه می دهد: «همچنین اعتقادات و باورهای غلط سنتی و قبیله ای در برخی از شهر‌ها و روستاهای مرزی چه در شمال و چه در جنوب کشور هنوز هم وجود دارد، چنین موارد موجب گردیده که چنانچه دختری یا خواهری متهم به ارتکاب جرمی‌شود و یا اینکه مرتکب جرمی‌نشود اما مطابق خواسته پدر یا برادرش به همسری مردی که دلخواه خودش نیست در نیاید، پدر یا برادر آزادانه می‌توانند بدون نگرانی از قصاص ناموس خود را اعم از دختر و یا خواهر به عمد به قتل برسانند و متاسفانه تعداد این گونه قتل‌ها به دلایلی که گفته شد رو به افزایش است. بنابراین به نظر می‌رسد که نیاز است فقهای معظم حوزه علمیه و به پیروی از آن بزرگواران مجلس شورای اسلامی نسبت به تشدید مجازات قتل ناموسی بدون آن که موضوع در مرجع قضائی صالحه اثبات شود، اقدام نمایند و با تشدید مجازات این افرادی که بدون رسیدگی مرجع قضائی به خصوص در مورد اتهام آن دختری که متهم به ارتکاب جرائم ناموسی است و اقدام به قتل آنها می‌کنند، با شدت و مجازات بیشتر مواجه شوند.»
- منبع خبر : خاتون شرق
