دکتر خیرالدین عبداله مسئول روابط فرهنگی دفتر نمایندگی جامعه المصطفی در فدراسیون روسیه
تالیف داکتر صاحبنظر مرادی در سه جلد در ایران از چاپ برآمد.
جلد اول حاوی۷۷۰ صفحه، جلد دوم، ۷۳۶ صفحه و جلد سوم، ۶۴۰ صفحه)با ویراستاری هارون مجیدی عزیز و صفحه‌آرایی استاد کاظم کاظمی از سوی بنیاد شهید احمد شاه مسعود در مشهد_ایران به چاپ رسیده است.
واقعا زحمات و تلاش‌های استاد دکتر صاحبنظر مرادی که در نوشتن کتاب با استفاده از منابع فراوان شرقی و غربی( فارسی٫ هندی٫ چینی٫ روسی٫ عربی٫ یونانی و انگلیسی) متحمل شده اند برای هر فارسی زبان وتاجیک قابل قدردانی و شکران می باشد٫ و لازم است به ویژه جوانان این اثر با ارزشی تاریخی را بخوانند۰ قابل یاد کرد است که در کتاب« تاجیکان خراسان» علاوه به زیست نامۀ اقوام تاجیک و فارسی‌وان بحث های علمی لازم صورت گرفته است٫ معلوماتی در مورد اقوام برادر همزیست تاجیکان چون ترک ها٫٫ هزاره ها٫ پشتون ها و گروه های درون تباری آنها به رشته تحریر کشیده شده اند٫ که در نگارش آن از قدیم ترین مواخذ تاریخی تا جدید ترین منابع چون کتاب های تاریخی٫ متون ادبی٫ کتیبه های سنگی( سنگ نبشته ها) مسکوکات فلزی٫ بازیافت های باستان شناسی وغیره استفاده به عمل آمده است٫ که باین لحاظ از پرستیژ بزرگ آکادمیک و علمی برخوردار می باشد. جلد نخست این کتاب شامل بحث های لازم علمی و تاریخی تحت عنوان( دانستنی های لازم در مورد تاجیکان)٫ جلد دوم شامل (تاجیکان در دوره های تاریخی و اسلامی) وجلد سوم از اریکه نشینی شاهان پشتون( افغان) تا روزگار ما که مطالب سودمندی در مورد کارنامۀ وسهم تاجیکان در نظام اجتماعی٫ دولت‌داری تاجیکان٫ زبان وادب فارسی٫ فرهنگ وسیاست٫ اقتصاد٫ شاعران٫ نگارشگران٫ چهره های برجستۀ علمی وفرهنگی٫ هنجارهای اجتماعی معلومات لازم ارایه شده است.
در مقدمه توضیحی کتاب دلایل مفصل مبنی بر نگارش این اثر به دنبال کتاب مشهور « تاجیکان» آکادمیسین بابا جان غفوراف٫ در جغرافیای زیست تاجیکان فرارود٫ خراسان و ایران صورت گرفته است که بر جالبیت آن افزوده است.
کتاب با تقریظی از دکتر شمس الحق آرینفر شخصیت پژوهشگر کشور حلیه چاپ یافته که حلاوتی بر غنای تاریخی کتاب افزوده است.
از متن کتاب:
به حکم تاریخ، تاجیکان دارای وزنه‌ی بزرگی در شکل‌دهی تمدن‌های دراز دامن، آیین‌های عبادی و اعتقادی این جغرافیا(آریانا، خراسان، افغانستان و تاجیکستان امروزی و سرزمین‌های ماحول آن) از کاشغر تا قسطنطنیه، پارس و فرارود هستند. به گواهی اسناد تاریخی، تاجیک‌ها از قدیمی‌ترین باشندگان ساکن در میان سه رود بزرگ سند، دجله، سیحون تا ماورای سرچشمه‌های رود اکسوس و دامنه‌های تیان‌شان بوده که هزاران سال بدین‌سو به نام‌های مختلفی چون: دادیک، تات، داهی، ایرانی(آریایی) عجم، خراسانی، آزاده(احرار)، آزادزاده(بنو احرار)، دهگان(دهقان)، تاجیک(تاژیک، تازیک)، پارسی، پارسیوان، سرت، غرچه و دهوار یاد شده اند.
تاجیک‌ها خود را میراث‌دار هویت تاریخی_ فرهنگی، سیاسی و تمدنی نیاکانی چون پیشدادی‌ها، کیانی‌ها، میتانی‌ها، مادها، هخامنشی‌ها، اشکانی‌ها(پارت‌ها)، ساسانی‌ها، کوشانی‌ها، یفتلی‌ها، طاهری‌ها، صفاری‌ها، سامانی‌ها، غزنوی‌ها، غوری‌ها، آل کرت، دیلمی‌ها، گیبارها، بونیرو سوات در آسیای مرکزی تا قفقاز و شمال هند و رود دجله؛ از لحاظ پیوند اتنولوژیکی دنباله‌ی اقوام ساکایی، یوئیجی‌ها و تخاری‌ها می‌دانند….
از همه کتاب خوانان عزیز تقاضا داریم که بخاطر درک تسلسل زندگی فرهنگی و تاریخی تاجیکان این پژوهش بزرگ را بخوانند۰ هنوز نحوۀ بهم رسانی کتاب توضیح نشده٫ امید است بزودی مرجع دریافت کتاب با pdf آن به دسترس علاقه مندان قرار داده شود.
