زایمان، نقطه‌ی اوج تجربه‌ی مادری است؛ لحظه‌ای که زندگی تازه‌ای آغاز می‌شود و در عین حال، تصمیمی سرنوشت‌ساز برای سلامت جسم و روان مادر رقم می‌خورد.
در سال‌های اخیر، نوع زایمان طبیعی یا سزارین به یکی از موضوعات پرچالش در نظام سلامت کشور بدل شده است؛ جایی که میان ترس از درد، هزینه‌های سنگین، نبود حق انتخاب واقعی و کیفیت خدمات بیمارستانی، مادران ناگزیرند از بین زایمان طبیعی و سزارین انتخاب کنند.
در گفت‌وگو با شماری از زنان نیشابوری، تصویری از این دوگانگی ترسیم شد؛ برخی از تجربه‌ی زایمان طبیعی به عنوان لحظه‌ای دردناک اما رهایی‌بخش یاد می‌کنند و گروهی دیگر، سزارین را انتخابی درست می دانند.

زایمان طبیعی نه‌تنها ترسناک نیست بلکه لذت‌بخشه
سمیه درباره تجربه‌ سزارینش می‌گوید: من اولش از زایمان طبیعی خیلی می‌ترسیدم، مخصوصاً وقتی اطرافیانم از درد زیادش می‌گفتن. ولی وقتی شنیدم هزینه‌ی سزارین چقد بالاست، تصمیم گرفتم طبیعی زایمان کنم. با مامای خصوصی بودم و خداروشکر همه‌چیز خوب پیش رفت. لحظه‌ای که صدای گریه‌ی بچه‌م رو شنیدم، همه‌ی دردها فراموش شد.
مریم برایمان از تجربه زایمان طبیعی‌اش می گوید: به نظرم زایمان طبیعی اگر با آمادگی بدنی و روحی انجام بشه، نه‌تنها ترسناک نیست بلکه خیلی لذت‌بخشه. فقط لازمه دکتر و ماما با آرامش و احترام با مادر برخورد کنن. اگر حمایت باشه، زایمان طبیعی بهترین انتخابه.

درد زیاد و بی‌توجهی پرستارها
شهین از زایمان سختش برایمان گفت: من طبیعی زایمان کردم ولی واقعاً سخت بود. از درد زیاد و بی‌توجهی پرستارها خسته شده بودم. چند بار گفتم سزارینم کنید ولی گفتن تا آخر باید طبیعی بمونی. بعد از زایمان هم بخیه‌ها خیلی اذیتم کرد. با این حال، وقتی دیدم بدنم سریع‌تر از سزارینی‌ها به حالت عادی برگشت و تونستم زودتر به بچه‌م برسم، حس خوبی داشتم. به نظرم طبیعی خوبه ولی فقط وقتی که بیمارستان‌ها امکانات درست و احترام به مادر رو رعایت کنن.
رویا گفت: من از نظر جسمی شرایط زایمان طبیعی نداشتم و دکتر تشخیص داد باید سزارین بشم. عمل خوب پیش رفت ولی تا چند هفته نمی‌تونستم درست راه برم. بخیه‌ها خیلی اذیتم کرد. با این حال، چون سلامت بچه‌ام تضمین شد، راضی‌ام. فکر می‌کنم مهم‌ترین چیز امنیت مادر و نوزاده، نه نوع زایمان. اما ای‌کاش هزینه‌ها این‌قدر سنگین نبود و بیمار حق انتخاب واقعی داشت.

برخوردهای بد و محیط‌های استرس‌زا
ریحانه از زایمان ترسناک اولش گفت : من دوتا زایمان طبیعی داشتم. واقعاً اولی ترسناک بود ولی دومی برام آسون‌تر شد چون می‌دونستم قراره چی بشه. دردش قابل تحمله و بعدش راحتی داره. خیلی‌ها از روی ترس یا شنیده‌هاشون تصمیم می‌گیرن سزارین کنن، در صورتی که بدن زن برای طبیعی ساخته شده. به نظرم اگه آموزش‌های دوران بارداری درست برگزار بشه، بیشتر خانم‌ها از طبیعی نمی‌ترسن. مشکل از برخوردهای بد و محیط‌های استرس‌زا ست.
زهرا از ترسش گفت: من با اینکه خیلی ترس داشتم، تصمیم گرفتم طبیعی زایمان کنم چون می‌خواستم بدنم کمترین آسیب رو ببینه. دردش غیرقابل وصف بود ولی بعد از تولد بچه، احساس آرامش و قدرت عجیبی داشتم.
شاید اگه در بیمارستان با امکانات و افراد ماهر باشیم و شرایط بهتر باشه، طبیعی انتخاب اول خیلی‌ها میشه.

دردهای بعد از سزارین
سمیرا برایمان از سزارین می گوید: من دو زایمان سزارین داشتم. راستش می‌دونستم درد بعدش بیشتره، ولی از درد زایمان طبیعی وحشت داشتم. ترجیح دادم همه چیز تحت کنترل باشه و بچه‌م در شرایط راحتتری به دنیا بیاد. هزینه‌اش بالا بود، اما حداقل خیالم راحت بود. با این حال، دوران نقاهت خیلی سخت بود. نمی‌تونستم بخوابم، بخیه‌هام درد می‌کرد و مراقبت از نوزاد با اون وضعیت واقعاً سخت بود.
شیما به واسطه تجربه بد یکی از اطرافیانش تصمیم به سزارین گرفت و گفت: من چون تجربه زایمان طبیعی اطرافیانم رو دیدم و یکی از آشناها حتی جونش رو از دست داد، از همون اول گفتم فقط سزارین. دکترم هم گفت مشکلی نداره. روز زایمان خیلی راحت بود و سریع انجام شد. اما بعدش تازه دردها شروع شد. بلند شدن از تخت، شیردهی، حتی خندیدن برام سخت بود. به نظرم سزارین خوبه برای شرایط خاص، ولی اگه دلیل پزشکی نداشته باشی، طبیعی بهتره.

سزارین راحت شروع میشه ولی بعدش دردش تمومی نداره
ناهید از تجربه زایمان طبیعی و سزارین گفت: من یه فرزند با زایمان طبیعی و یکی با سزارین آوردم. تفاوتش مثل روز و شبه. طبیعی سخته ولی بعدش راحتی داره، سزارین راحت شروع میشه ولی بعدش دردش تمومی نداره. با این حال چون بچه‌ی اولم در زایمان طبیعی از بین رفت، دیگه ریسک نکردم و برای بچه دوم سزارین کردم. هرچقدر هم بگن طبیعی خوبه، ترس از تکرار اون اتفاق اجازه نمی‌داد دوباره امتحانش کنم.
نفیسه از حس قدرتش برایمان گفت: من از تجربه خودم می‌گم، زایمان طبیعی‌ام حدود ۱۲ ساعت طول کشید. خیلی سخت بود ولی وقتی تموم شد حس کردم قوی‌ترین زن دنیا شدم. بعد از چند ساعت تونستم راه برم و به بچه‌م شیر بدم. سزارینی‌ها هنوز تو تخت بودن. طبیعی فقط درد لحظه‌ای داره، اما سزارین دردش روزها ادامه داره. اگه امکانات و مامای مهربون داشته باشی، طبیعی از هر نظر بهتره.
فریبا برایمان گفت: من فقط یه بار سزارین شدم. بیمارستان خصوصی رفتم چون بهم گفته بودن در بیمارستان دولتی بهت رسیدگی نمیشه و پرستارا توجهی به دردات نمی کنن و حتی دکتر بالا سرت نمیاد برای همین ترجیح دادم هزینه بدم.

کاهش سزارین‌ها در نیشابور
در نیشابور نیز همگام با برنامه ملی جوانی جمعیت و ارتقای سلامت مادران، مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی حکیم نیشابور موفق به کاهش چشمگیر سزارین‌های نخست‌زا در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ شد.

کاهش چهار و نیم درصدی سزارین‌های نخست‌زا
دکتر نسیم پورعلیزاده، رئیس مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی حکیم نیشابور، اعلام کرد: در شش‌ماهه اول سال جاری، درصد سزارین‌های نخست‌زا در این مرکز نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش چشمگیر ۴.۵ درصدی همراه بوده است. این کاهش قابل توجه، از آنجا که به‌طور مستقیم با سلامت مادران و نوزادان ارتباط دارد، نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر در سیاست‌های اجرایی مرکز درمانی حکیم در زمینه ارتقای سلامت است.

هم‌افزایی تیم‌های متخصص زنان و مامایی در کاهش سزارین
دکتر پورعلیزاده موفقیت این کاهش آمار را حاصل هم‌افزایی میان تیم‌های متخصصین زنان و مامایی دانست و افزود: اتخاذ رویکرد علمی و حمایتی در مدیریت زایمان‌ها، حضور فعال ماماها در کنار مادران، آموزش‌های پیش از زایمان و حمایت‌های عاطفی در طول فرآیند زایمان، زمینه را برای انتخاب آگاهانه زایمان طبیعی فراهم کرده است.

نقش آگاهی و هزینه‌ها در کاهش سزارین‌های نخست‌زا
کاهش آمار سزارین‌های نخست‌زا در سال‌های اخیر نه تنها به افزایش آگاهی و تحصیلات مادران بلکه به سیاست‌های حمایتی و هزینه‌های بالای سزارین نیز بستگی دارد.
بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، هزینه‌های سزارین برای بسیاری از خانواده‌ها به دلیل هزینه‌های بالا و نبود پوشش بیمه‌ای مناسب، یکی از دلایل مهم در انتخاب زایمان طبیعی بوده است. اما از سوی دیگر، افزایش آگاهی مادران درباره خطرات سزارین و مزایای زایمان طبیعی، به‌ویژه از طریق آموزش‌های ارائه‌شده در مراکز درمانی مانند مرکز حکیم نیشابور، موجب شده است که بسیاری از مادران نخست‌زا تمایل بیشتری به انتخاب زایمان طبیعی پیدا کنند.

گام مؤثر در بهبود سلامت مادران و نوزادان
دکتر پورعلیزاده در پایان تأکید کرد: استمرار این سیاست‌ها می‌تواند گامی مؤثر در بهبود شاخص‌های سلامت مادر و نوزاد و تحقق اهداف جوانی جمعیت در سطح ملی باشد. این سیاست‌ها نه تنها به کاهش آمار سزارین‌های نخست‌زا کمک کرده بلکه به‌طور مستقیم بر سلامت مادران و نوزادان تأثیر مثبت گذاشته است.
لازم به ذکر است کاهش ۴.۵ درصدی سزارین‌های نخست‌زا در نیشابور، علاوه بر تأثیرات مثبت در سلامت مادران و نوزادان، به‌ویژه از نظر کاهش هزینه‌ها و افزایش آگاهی در جامعه، گامی مؤثر در راستای تحقق اهداف جوانی جمعیت در کشور است. با ادامه این روند و حمایت‌های بیشتر از زایمان طبیعی، می‌توان به بهبود شاخص‌های سلامت مادر و نوزاد در سطح ملی امیدوار بود.