سعید صفارائی
واقعیت تلخ این است که دولت‌ها روابط بین‌المللی خود را بر اساس منافع و قدرت تنظیم می‌کنند. این در حالی است که در عرصه جهانی، حقوق و اخلاق بین‌الملل به شدت تحت تأثیر منافع سیاسی قرار دارد. هیچ دولتی منافع خود را به خاطر منافع دیگران قربانی نمی‌کند، مگر در شرایطی که خود را در وضعیت ضعف و تسلیم ببیند.
تفاوت‌ها در واکنش‌های بین‌المللی به بحران‌های مختلف، مانند جنگ اوکراین و وضعیت غزه، نمایانگر این حقیقت است. در حالی که قدرت‌های بزرگ به سرعت به تجاوز نظامی روسیه واکنش نشان دادند و به اوکراین کمک کردند، در مورد نقض حقوق بشر در غزه و لبنان، واکنشی مشاهده نمی‌شود. این عدم واکنش به وضوح ناشی از منافع سیاسی و اقتصادی متفاوت است.
در یک سال گذشته، تحولات غزه و لبنان، درس‌های تازه‌ای درباره وضعیت حقوق بشر و سیاست‌های بین‌المللی به ما می‌آموزد. واکنش‌های ضعیف و گاه همراهی قدرت‌های جهانی با نقض‌های فاحش حقوق بشر در حملات رژیم اسرائیل به غزه و لبنان، بیشتر از پیش اعتبار حقوق بشر را در عرصه روابط بین‌الملل زیر سؤال می‌برد. سکوت یا تأیید رفتارهای جنایتکارانه علیه غیرنظامیان و مراکز آموزشی و درمانی در این دو منطقه، واقعیتی را نمایان می‌کند که حقوق بشر در روابط بین دولت‌ها به شدت تحت تأثیر منافع و قدرت قرار دارد.
سکوت قدرت‌های بزرگ در برابر کشتار غیرنظامیان و تخریب زیرساخت‌های حیاتی، نه تنها به معنای بی‌توجهی به وضعیت انسانی است، بلکه نشان‌دهنده رویکردی است که در آن حقوق بشر به ابزاری برای حفظ منافع سیاسی تبدیل می‌شود. در شرایطی که منافع ملی ایجاب کند، دولت‌ها حتی در زمینه‌های ابتدایی مدافع حقوق بشر می‌شوند، اما در برابر فجایع عمیق‌تر، به راحتی چشم خود را می‌بندند.
حملات رژیم اسرائیل منجر به کشته شدن حدود ۶۰ هزار نفر، از جمله زنان و کودکان، و آوارگی نزدیک به یک میلیون انسان شده است. این اقدامات، به ویژه کشتن خبرنگاران، حمله به مدارس و بیمارستان‌ها و جلوگیری از ارسال غذا و دارو به مردم، نه تنها مغایر با حقوق بین‌المللی جنگ است، بلکه نقض گسترده حقوق بشر محسوب می‌شود. بسیاری از مدافعان حقوق بشر در سطح جهانی این جنایات را معادل نسل‌کشی و جنایات جنگی می‌دانند. دیوان بین‌المللی دادگستری نیز در پی شکایت دولت آفریقای جنوبی از اسرائیل، دستوری صادر کرده است که اسرائیل موظف به جلوگیری از نسل‌کشی در غزه است.
آنچه که ما امروز شاهد آن هستیم، ناتوانی جامعه جهانی در دفاع از حقوق بشر و توجه به درد و رنج انسان‌هاست. دل‌بستن به حمایت‌های دولتی و انتظار اقدامات واقعی از سوی آن‌ها، اگر انگیزه‌های سیاسی در آن وجود نداشته باشد، در بهترین حالت ساده‌اندیشی و در بدترین حالت نادیده گرفتن واقعیت‌ها خواهد بود. وضعیت کنونی غزه و لبنان شاهد زنده‌ای از این ادعاست و نشان می‌دهد که گربه‌ها برای رضای خدا موش نمی‌گیرند؛ بلکه همه چیز در دنیای سیاست به منافع و قدرت مربوط می‌شود.
