فاطمه سادات رضوی
اشاره:
نیشابور، شهری که قرن‌ها در تاریخ ایران به‌عنوان خاستگاه علم، فرهنگ و اندیشه شناخته شده، امروز نیز می‌تواند در عرصه‌ای تازه بدرخشد؛ داروسازی. سرزمینی که روزگاری خانه عطار و خیام بود، اکنون با شرکت‌های دارویی مدرن، عطاری‌های پررونق و ظرفیت‌های علمی و صنعتی، در آستانه تبدیل‌شدن به یک قطب دارویی کشور قرار دارد.
در روزگاری که مردم از گرانی دارو، کمبود برخی اقلام و عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه رنج می‌برند، نیشابور توانسته است بخشی از بار این صنعت سنگین را به دوش بکشد.
از تولید بیش از ۱۵۰ نوع دارو در شرکت سیمرغ داروی عطار گرفته تا صدها عطاری فعال و تقاضای روزافزون برای گیاهان دارویی، این شهر امروز نه‌تنها یک مرکز تولید بلکه یک میدان واقعی برای آزمون و خطای سیاست‌های دارویی و سلامت کشور است.
به مناسبت روز داروساز، این گزارش تلاش دارد با روایت مستقیم فعالان حوزه داروسازی و گیاهان دارویی نیشابور، تصویری واقعی از فرصت‌ها، مشکلات و چشم‌انداز آینده این صنعت در یکی از مهم‌ترین شهرهای خراسان رضوی ارائه کند.

گرایش زنان نسبت به گیاهان دارویی بیشتر از آقایان است
زروندی رئیس اتحادیه گیاهان دارویی، زعفران و خشکبار نیشابور درباره استفاده زیاد از افزایش جنسی و چاقی و لاغری می‌گوید: مردم به شدت دنبال داروهای افزایش جنسی و چاقی و لاغری و همچنین مکمل ها مخصوصا مکمل های تقویت بدنی و لوازم آرایشی بهداشتی مانند کرم های پوستی هستند و با توجه به فصل های متخلف دنبال داروهای مختلف هستند از جمله دل دردها و بیماری هایی که به سوءهاضمه و سو تغذیه مربوط می‌شود به دنبال دارویی هستند که بتوانند بهتر هضم کنند.
زروندی افزود: ۷۵ درصد فروش گیاه دارویی برای زنان است و برای توان جنسی آقایان و خانم ها بیشتر به دنبال میل افزایش جنسی هستند و این داروها بیشتر گیاهی است و ما به عنوان مثال داروهای گیاهی مانند سنجد و یا استخودوس را باهم ترکیب می‌کنیم که این ترکیبات حالت تقویتی ایجاد می‌کند و نیروی لازم را به آنها می‌دهد.

در داروهای چاقی و لاغری کریستال استفاده می‌شود
زروندی در پاسخ به این سوال که آیا ترکیبات شیمیایی و غیر قانونی در این دارو ها وجود دارد گفت: در داروهای چاقی لاغری از ترکیبات شیمیایی مانند کریستال استفاده می‌شود و زمانی که داروی چاقی یا لاغری خورده می‌شود اشتهای کاذب و یا بی میلی کاذب به شخص می‌دهد و زمانی که می‌خواهند لاغر شوند قرصی که خورده می‌شود باعث نمی‌شود معده و سایر اعضای بدن را به کار بیندازد و سوخت و ساز قوی داشته باشد بلکه آب بدن را خشک می‌کند و کبد را دچار درگیری می‌کند و زمانی که آب بدن خشک می‌شود و کبد از کار می افتد و وزن کم می‌شود و فرد فکر می‌کند دارو اثر گذاشته اما فقط آب بدن کم می‌شود و مشکلات دیگری را در پی دارد و داروهای چاقی و لاغری داروهای گیاهی نیستند بلکه شیمیایی هستند و آلوده به کریستال هستند و با این موارد برخورد می‌شود و تقریبا ۶ مورد وجود داشته است که به دادگستری معرفی کرده ایم و ما محصول را تحویل ستاد مواد مخدر داده ایم و طرحی فقط درمورد عطار ها به اتاق اصناف داده ایم که اگر عطار را بعد از ۳ بار اخطار و گرفتن محصول قاچاق یا محصولاتی مانند قرص های چاقی و لاغری و یا جنسینگ پروانه اش باطل شود.

گرایش مردم نسبت به داروهای گیاهی بیشتر شده است
رئیس اتحادیه گیاهان دارویی، زعفران و خشکبار نیشابور افزود: گرایش مردم خیلی به داروگیاهی بیشتر شده پیشینه ای قدیمی دارد و مردم از لحاظ بحث اعتقادی یا بحث های دیگر تصورشان بر این است که داروهای گیاهی به مراتب کم تر به بدن آسیب می‌رساند و این تصور هم درست است و داروهای شیمیایی به همان اندازه که برای یک بیماری کار خوبی انجام می‌دهد همان اندازه عوارض دارد و مردم هم به این موضوع آشنا هستند و این دلیل اصلی آن است و دلیل بعدی گران بودن دارو است و این مورد خیلی تاثیر گذار است به عنوان مثال وقتی کسی برای بیماری سرفه می‌تواند با شربت آویشن با ۳۵ هزار تومان اقدام کند نمی آید ۲ میلیون پول دکتر و ۳ میلیون پول دارو بدهد برای همین به سمت داروهای گیاهی اقدام می‌کنند و از طرفی هم کمبود داروهای شیمیایی وجود دارد و مردم به سمت داروهای گیاهی سوق پیدا می‌کنند.

تعداد متخصصان به تعداد انگشتان دست
زروندی در با اشاره به اینکه چند متخصص داروی گیاهی در نیشابور است اظهار کرد: فکر میکنم متخصص ها به تعداد انگشت های دست هم نباشند و یا نهایت از بین ۲۰۰ نفر ۲۰ نفر باشند که ما اسمشان را بگذاریم کمک حکیم چون در بحث داروهای گیاهی فقط یک اسم خاص می‌توانیم برایشان بگذاریم آن هم کسی که به تمامی خواص گیاهان دارویی آشنا باشد و بتواند آنها را باهم ترکیب کند و بیماری ها را بشناسد و در جهت درمان آنها اقدامی کند حیکم میگوییم و در نیشابور از قدیمیان و کسانی که آشنا به این کار هستند بخواهیم به صورت عمقی شناسایی کنیم ۱۵ تا ۲۰ نفر هستند و در مورد تجربی بودن یا تحصیلاتشان باید بگویم بعضی از آنها تجربه دارند و بعضی ها تحصیلات دارند به عنوان مثال شخصی را داریم که دکترای رشته شناسایی گیاهان دارویی از دانشگاه آزاد را دارد اما بعضی ها به صورت تجربی است و سوادشان دیپلم یا لیسانس است اما ۳۰ سال است این کار را انجام می‌دهند و به تمامی موضوعات آشنا هستند و بیشتر به دنبال مفردات هستند تا شربت بفروشند.
وی در ادامه افزود: یکی از مشکلات ما با غذا و دارو این است که می‌گوید عطار شما حق فرموله کردن ندارد چون سوادش را ندارد اما ما می‌گوییم همیشه سواد نیست چون دندان پزشک دندان ساز تجربی هم وجود دارد و سواد آکادمیک ندارد اما تجربه داد و می‌تواند فعالیت کند و عطار ما هم که حیکم است می‌تواند فعالیت کند و افرادی به عنوان مثال مثل آقای کمند و آقای دکتر شمس که ایشون متاسفانه چند وقت پیش از نیشابور به مشهد رفتند بیش از ۳۰ تا مدرک از دانشگاه های معتبر دانشگاه تهران دارند مدارکی که در کارگروه ها گروه ها شرکت کردند.
زروندی در پاسخ به تعداد عطاری ها در نیشابور گفت: تقریبا ۲۳۰ تا که تقریبا ۱۷۰ تا در شهر نیشابور و مابقی در شهرهای اقماری و در حاشیه شهر است و اگر به عطاری ها خط مشی بدهند که از آن خط مشی عبور نکنند یک جاذبه ای در نیشابور ایجاد می‌شود یعنی یک توافق نامه ما با غذا و دارو داشته باشیم که باتوجه به آموزش هایی که به عطاران داده می شود به آنها بگوییم یک سری کارها را می‌توانند انجام دهند و یک سری از کارها را نمی‌توانند انجام دهند و سطح بندی شود در گرید AوBو CوD و گرید A بالا ترین گرید و D کمترین گرید باشد و به عنوان مثال گرید D فقط می‌تواند منفردات بفروشد و گرید A می‌تواند مشاوره زندگی سالم بدهد و تا پایان سال امید بر خدا به نتیجه خواهیم رسید و ما اولین کسی هستیم که این کار را انجام می‌دهیم.

عطار حکیم نیست
زورندی رئیس اتحادیه گیاهان دارویی، زعفران و خشکبار نیشابور گفت: مردم به هر عطاری که مراجعه می‌کنند او را یک فرد حیکم ندانند که می‌تواند تمامی مریضی ها را درمان کند می‌توانند مشاوره زندگی سالم بگیرند اما هرکاری را خودسرانه انجام ندهند مخصوصا در خصوص بعضی افراد که از این اسم سواستفاده می‌کنند به عنوان مثال فردی مراجعه کرده بود و میگفت کمرم درد می‌کند و به عطار نمایی مراجعه کرده بود که عطار نبود و به شغل عطاری در خیابان عطار شکسته بندی می‌کرد و هزاران جنایت را انجام داد و انباری در پشت مغازه اش درست کرده بود و درمان می‌کرد و اصلا عطار نبود و خود را به نوان عطار جلوه می‌داد و پروانه کسب از ما نداشت و بعد از تحقیقات او را شناختیم و توسط مراجع قضایی بازداشت شد.
زروندی با بیان اینکه طرح های زیادی برای اجرایی شدن دارند افزود: طرح های زیادی داری که بیشتر آنها را اجرایی می‌کنیم و یکی از این طرح ها برچسبی است که روی شیشه های عطاری ها است و نوشته شده که این واحد عطاری دارای مجوز صنفی فعالیت می باشد و کسانی که تحت پوشش ما نیستند را مردم مراجعه نکنند چون از دسترس ما خراج هستند و ما برایشان کاری نمی‌توانیم بکنیم و این برچسب اجباری است و به عطاری ها تحویل می‌دهیم.

داروهای گیاهی هم عوارض دارد

دکتر مسعود سعیدی مدیرعامل شرکت سیمرغ داروی عطار در مورد تولید داروهای گیاهی و چالش‌های مرتبط با آن گفت: این یک قسمت از کار ما است و بنابر مسائلی انرژی روی داروهای شیمیایی نگذاشته ایم البته که تولید داروهای گیاهی از داروهای شیمیایی سخت است چون منابع داروهای گیاهی و فرمولاسیون آن سخت است اما در داروهای شیمیایی در تمام دنیا منابع و فرمولاسیون و روش کار مشخص است اما گیاهی متفاوت است و برخلاف تصور عموم که فکر می‌کنند ساخت داروهای گیاهی راحت تر هستند اما این طور نیست.

دکتر سعیدی با اشاره به عوارض داروهای گیاهی اظهار کرد: داروهای طبیعی عوارض کم تری دارند اما به این معنا نیست که هیچ عوارضی ندارند و داروهایی که همه آن ها گیاهی است و اصلا از داروهای شیمیایی استفاده نشده مثل عرقیات گیاهی باید در مراکز معتبر و استاندارد و تحت نظر وزارت بهداشت تولید شود چون متانولی که در زمان تهیه آن تولید می‌شود باید اندازه گیری شود و بیشتر از مقدار استاندارد بالا نرود چون عرق ها را از چوب و برگ گیاهان به صورت سنتی تهیه می‌کنند و ممکن است الکل چوب متانلوش بیشتر باشد و عوارضی مثل مرگ هم داشته باشد و مصرفش باید زیر نظر یک نفر متخصص باشد اما از قدیم به شکل سنتی مردم بدون تجویز پیش نمی آمد و من نمی‌توانم بگویم مردم مصرف نکنند چون مردم سال‌های سال است مصرف می‌کنند و این را نمی‌پذیرند و من هم چنین نظری را ندارم که مصرف نکنند اما می‌توانند از کسی که داروساز است یا طب سنتی را بلد است و مدرک دارد نه افراد سودجویی که به عنوان عطاری هستند و آموزش ندیده اند مشورت بگیرند.

دولتی ها مقررات دست و پا گیر را کم کنند
وی گفت: به طور کلی یک بحث تولید است که خوشبختانه در کشور ما یک امر مقدس شناخته می‌شود و در رسانه ها هم تمجید می‌شود و این باعث خوشحالی است که مردم را تشویق به تولید می‌کنند و تولید باعث می‌شود برخلاف دلالی که باعث تورم می‌شود تورم را کم کند و به همین دلیل به مردم کمک می‌کند و از طرفی هم شغل ایجاد می‌کند و این باعث می‌شود افراد زیادی شاغل شوند اما کار سختی است و آن حاشیه سودی که باید داشته باشد اکثر تولید ها نسبت به زحمتش ندارد و از طرفی کاری که دولتی ها باید انجام دهند این است که اگر تولید کنندگان واردات می‌خواهند انجام دهند مقررات دست و پاگیر را کم کنند و بعضی از تولیدکنندگان می‌گویند به ما کاری نداشته باشند ما انتظاری از آنها نداریم یعنی قوانین در این حد دست و پا گیر است.
دکتر مسعود سعیدی مدیرعامل شرکت سیمرغ داروی عطار با اشاره به تمرکز شرکتشان بر روی تولید داروهای مختلف گفت: در حال حاضر داروهای مکمل و داروهایی که تقویتی و ویتامین هستند و همچنین داروهای گیاهی را تولید می‌کنیم برای داروهای شیمیایی هم شرایط تولید را فراهم کردیم و پیگیر هستیم که مجوز هایش را بگیریم و در حال حاضر ۱۵۰ نوع دارو تولید می‌کنیم که شامل شربت، قرص، کپسول، شیاف و کرم و پماد است و هر سه خط جامدات و نیمه جامدات و مایعات را داریم اما فعلا تزریقی نداریم.
دکتر سعیدی در پاسخ به اینکه آیا دارویی به صورت اختصاصی در حال تولید دارند گفت: بله محصول شرکتی داریم به نام اتنتالی که برای پیش فعالی کودکان است و تقریبا ما در کشور تولید می‌کنیم و طرفدار هم دارد.

قدرت مردم پایین تر آمده و فروش سخت شده است
دکتر سعیدی سه چالش اصلی که شرکت‌های دارویی با آن‌ها مواجه است را اینگونه بیان کرد: اولین مورد تهیه مواد اولیه است، به خاطر محدودیت هایی از جمله تخصیص ارز که بعد از جنگ صورت نگرفته باید به صورت ارز آزاد تهیه کنیم و مورد دوم قطعی برق است و بازار، بازار سنگینی است و بعد از اتفاقاتی که افتاد قدرت مردم پایین تر آمده و یک مقداری فروش سخت شده است.

دانشگاه علوم پزشکی نیشابور ظرفیت دانشکده داروسازی را دارد
مدیرعامل شرکت سیمرغ داروی عطار در مورد ظرفیت نیشابور برای ایجاد دانشکده داروسازی گفت: این سوال را باید دانشگاه علوم پزشکی باتوجه به امکاناتی که دارند پاسخ بدهند اما شرکت داروسازی که ما در نیشابور داریم تقریبا جزو شرکت های خاص استان خراسان رضوی است و حالت مجتمعی که ما تمام خطوط را غیر از تزریقی داریم باعث شده خاص تر باشیم چون چنین مجتمعی در مشهد نداریم که تمام خطوط را یکجا داشته باشد و اگر وجود داشته باشد تعدادشان محدود است و این کمک می‌کند که نیشابور ظرفیت دانشکده داروسازی را داشته باشد اما امکانات دانشگاه علوم پزشکی نیشابور هم باید کافی باشد چون نمی‌دانم امکاناتش را دارد یا ندارد و من فقط به خاطر اینکه امکاناتش نباشد و فقط اسمش باشد که دانشکده داروسازی دارد مخالف هستم اما اگر امکاناتش را داشته باشند موافق هستم و دانشگاه علوم پزشکی کتبی اعلام آمادگی کرده است که اگر دانشکده داروسازی در نیشابور داشته باشیم به طور کامل همکاری می‌کنند.

آنتی‌بیوتیکها رکورددار بیشترین مصرف

در ادامه دکتر محمدرضا صابریان عضو هیات مدیره انجمن داروسازان نیشابور درباره بیشترین دارویی که در نیشابور استفاده می‌شود گفت: برای این آمار را باید از معاونت غذا و دارو مراجعه کرد اما بر اساس مشاهدات میدانی خودمان باید بگویم بیشتر آنتی بیوتیکها استفاده می‌شوند و بیشتر آموکسی که برای سرماخوردگی استفاده می شود و یک سری از افراد هم بیماری های مزمن مثل دیابت و فشار خون دارند و از داروهایی استفاده می‌کنند که همیشه باید استفاده کنند و اگر آمار فروش داروخانه ها را بخواهیم در نظر بگیریم داروی متفورمینگ که دارویی برای قند است و آسپرین فروششان بیشتر است.

کمبود مقطعی شیرخشک با برند های سوپرامیل و دیومیل
دکتر محمدرضا صابریان با اشاره به کمبود مقطعی بعضی از داروها افزود: کمبود مقطعی بعضی از داروها وجود دارد و از همه مهم تر شیرخشک است و برندهای سوپرامیل و دیومیل از همه بیشتر است و در دارو ها مقطعی است و ممکن است در یک بازه زمانی نباشد اما بعد از یک ماه توزیع شود و ممکن است یک نفر یک سرطان خاصی دارد و شاید ۱۰ نفر در نیشابور مبتلا به این بیماری باشند و پرس و جو کنند و این دارو را پیدا نکنند اما اینکه بخواهیم بگوییم کمبود یک دارو وجود دارد اینگونه نیست و به طور مثال سه سال پیش قطره استامینوفن در حد یک ماه نبود اما الان چنین چیز شایعی نداریم.
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان نیشابور با بیان اینکه گرایش مردم نسبت به داروهای گیاهی بیشتر شده گفت: گرایش مردم نسبت به داروهای گیاهی بیشتر شده است و به طور کلی مصرف مکمل ها ویتامین ها و فرآورده های طب سنتی به عنوان درمان کمکی بیشتر شده اند.

سامانه تیتک برای کاهش مصرف بی رویه دارو و جلوگیری از قاچاق دارو
وی در ادامه با اشاره به کارکرد سامانه تیتک اظهار کرد: تیتک، سامانه زنجیره تامین است یعنی دارو در کارخانه بارکد می‌خورد و در تیتک ثبت می‌شود و در شرکت پخش می‌خواهد خارج شود ثبت می‌شود و در داروخانه داروهایی که خاص تر ، گران تر و کمیاب تر است زمانی که می‌خواهیم به کسی تحویل دهیم بارکد آن را ثبت میکنیم که بگوییم با کدام کد ملی این دارو گرفته شده است و زمانی که بدون بارکد بود بیماری که دارو را صبح می‌گرفت بعدازظهر از داروخانه دیگری می‌گرفت اما با وجود این سامانه داروخانه به مراجع اطلاع می‌دهد که تا ۲۰ روز دیگر هنوز می‌تواند از داروی خودش استفاده کند و بعد از اتمام مجدد مراجعه کند و یا اگر در جایی داروی کمیابی را به عنوان قاچاق پیدا کنند خود غذا و دارو می‌تواند بارکدش را استعلام بگیرد و ببیند آخرین بار در کدام داروخانه و پخش بوده است و برای پیشگیری از قاچاق هم خوب است.
دکتر صابریان در ادامه افزود: این سامانه در جهت کاهش مصرف بی رویه دارو و همچنین جلوگیری از قاچاق دارو موثر بوده است و با کمک آن می‌توانند داروهای کمیاب را استعلام بگیرند و در داروخانه های شهر خود و یا شهر های همجوار و بزرگ تر پیدا کنند.

فروش مکمل توسط باشگاه ها قاچاق دارو است
وی در پاسخ به این سوال که چقدر با پدیده قاچاق دارو مواجه هستیم گفت: نسبت به شهر های مرزی قاچاق کم تر است و به طوری که بگوییم هر روز بخواهیم داروی قاچاقی کشف کنیم نیست و باشگاه هایی هم که مکمل می‌فروشند نوعی قاچاق دارو انجام می‌دهند این‌گونه موارد وجود دارد اما اینکه بخواهند دارو از داروخانه ها بگیرند و کانتینر، کانتینر به کشور هایی مثل افغانستان و عراق بفرستند وجود ندارد اما من که در زابل و یا سیستان و بلوچستان کار می‌کردم اینگونه موارد بود اما در نیشابور نسبت به جاهای دیگر کم تر است و شاید هم بگوییم وجود ندارد.
صابریان درباره فرهنگ مصرف داروها در نیشابور گفت: با توجه به سایر مناطق کشور مصرف بی رویه کشور در نیشابور کم تر است برای مثال در بسیاری از شهر بیماران برای درمان سرماخوردگی های خفیف انواع داروهای تزریقی و سروم تراپی را تقاضا می‌کنند درحالی که در نیشابور کم تر است و اول به پزشک مراجعه می‌کنند و داروهایی که توسط پزشک نسخه می‌شود را استفاده می‌کنند.

بدحسابی بیمه‌ها علت اصلی پایین آمدن قدرت خرید داروخانه‌ها و کمبود دارو
او در ادامه به بدهی بیمه‌ها به داروخانه‌ها اشاره کرد و افزود: داروهای بیمه ای دو بخش دارند یکی بخش سهم سازمان است که سازمان بیمه شونده فرد به داروخانه پرداخت می‌کند و یکی هم ارز دولتی است که یارانه ای است که دولت طی طرحی به داروخانه ها پرداخت می‌کند و این سهم ارز دولت فقط تا پایان اسفند ۱۴۰۳ پرداخت شده است و مطالبات از اول فروردین تا مرداد باقی مانده است و این موضوع در مورد بیمه ها هم صدق می‌کند و فقط بیمه های سلامت و نیروهای مسلح سهم سازمان فروردین را پرداخت کرده اند و بیمه تامین اجتماعی باقی مانده و پرداخت نکرده است و این عدم پرداخت با توجه به اینکه شرکت های پخش هم تحت فشار هستند مدتی است که فاکتور هایی که تحویل داروخانه ها می‌دهند خیلی کمتر شده است و معمولا اگر بخواهیم میانگین بگیریم فاکتور های شرکت ها را باید در کم تر از دوماه تسویه کنیم و هم چنین متاسفانه داروهایی مثل انسولین بیش از شاید ۹۵ درصد مبلغ آن را بیمه قبول کند اما مدتی که ما با شرکت پخش تسویه می‌کنیم ۳۰ روزه استو یا اسپرس های تنفسی که مبلغ بالایی دارند ما باید پول را در کم تر از یک ماه به بیمه بدهیم اما متاسفانه بیمه ها همیشه ۵ یا ۶ ماه تاخیر دارند و این باعث می‌شود فشاری به داروخانه ها وارد شود.
وی اظهار کرد: گاهی اوقات پولی که بیمه ها نمی‌دهند باعث می‌شود قدرت خرید ما کم تر شود و بعضی وقت ها باعث می‌شود کمبود دارو داشته باشیم و خواسته همیشگی داروسازان چه از طریق انجمن داروسازان یا نظام پزشکی این بوده است که بیمه ها تعهدات خود را حداکثر ۲ ماهه پرداخت کنند اما متاسفانه تا الان چنین چیزی محقق نشده است و گاهی اوقات بیشتر از ۶ تا ۷ ماه طول کشیده است.
صابریان درباره تعداد داروخانه های نیشابور اظهار کرد: مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی نیشابور ۹۰ داروخانه است که از این تعداد ۸۰ داروخانه در نیشابور است در زبرخان ۲ داروخانه در قدمگاه است ۳ تا در خرو، یکی در اسحاق آباد، فیروزه و عشق آباد و بار هرکدام یک داروخانه دارند و حدود ۱۵۰ نفر داروساز شاغل در نیشابور داریم.

کلام آخر
نیشابور بار دیگر نشان داده است که تنها یک شهر تاریخی و فرهنگی نیست؛ بلکه می‌تواند نماد ایستادگی و خلاقیت در حوزه سلامت باشد. امروز داروسازان، تولیدکنندگان و حتی عطاری‌های این شهر، هر یک به‌گونه‌ای بخشی از زنجیره سلامت مردم را شکل می‌دهند.
اما واقعیت تلخ این است که چالش‌ها بسیارند: از کمبود مواد اولیه و قطعی‌های مکرر برق تا عطاری‌های بی‌ضابطه و بدهی‌های سنگین بیمه‌ها به داروخانه‌ها. این‌ها همه دست به دست هم داده‌اند تا کار داروسازی، که باید شغلی شریف و نجات‌بخش باشد، گاه به میدانی طاقت‌فرسا بدل شود.
با این حال، نیشابور ظرفیت‌های بی‌بدیلی دارد. وجود یک مجتمع دارویی با تمام خطوط تولید (جز تزریقی)، عطاری‌های پرمشتری، متخصصان معدود اما ارزشمند و همچنین مطالبه جدی برای ایجاد دانشکده داروسازی، نشان می‌دهد این شهر می‌تواند در آینده نزدیک به قطب داروسازی شرق کشور تبدیل شود.
روز داروساز در نیشابور نه فقط روزی برای تجلیل از فعالان این عرصه، بلکه فرصتی است برای یادآوری اینکه اگر حمایت‌های واقعی صورت گیرد، این شهر می‌تواند همان‌طور که در گذشته نامش در تاریخ علم جاودانه شد، امروز هم در عرصه سلامت و داروسازی بدرخشد و الگویی ملی باشد.