در نگاهی جغرافیایی به خراسان بزرگ تاریخی و فرهنگی باید سخن آشکار نمود که خراسان ایران کنونی، همان «خراسان غربی» است در پیوستار جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی هم‌آهنگ با خراسان بزرگ

«خراسان»؛ خوَراسان یا xwarasan در زبان پهلَوی؛ واژه‌ای است همبست از دو واژه خوَر (xwar) به معنای «خورشید» و آسانا (a-sana) صفت فاعلی از asan به معنای «برخاستن» و «آمدن». چنانکه از نوشتارهای ایران باستان (دوران پیش از اسلام) بر می‌آید این سرزمین، از «دوره ساسانی» بدین نام خوانده شد.(1) در کتیبه داریوش یکم در بیستون -که نمودار سازمان ساتراپی‌ها (ایالت‌ها) در دوره هخامنشی است- «پَرثَو» (پارت: خراسان کنونی)، زَرَنگه (زرنگ)، هَرَئی‎‌‌وَ (هرات)، هوارزمی (خوارزم)، باختریش (بلخ)، سوگرد (سُغد) را در شمار ساتراپی‌های شمال شرق ایران می‌بینیم(2) و بر پایه کتاب «تاریخ طبیعی» پلینی(3)؛ امیرنشین‌های اُستان (شمال خراسان کنونی)، پارت، اپارتیکِنِه (پیرامون ابیورد)، مرگیان (مرو) و اَریا (هرات) ایالت‌های شمال شرقی ایران دوران اشکانی را تشکیل می‌دهند.(4)